W medycynie dziecięcej zapalenie migdałków podniebiennych to TOP 3 wśród najczęstszych chorób. Najwięcej zachorowań dotyczy dzieci poniżej 8 roku życia. Stan zapalny i przerost migdałków to najczęściej wynik nawracającej anginy bakteryjnej.
Istnieje duży problem w skutecznym leczeniu infekcji migdałków. Powoduje to, że dzieci niejednokrotnie narażone są na częste antybiotykoterapie. Kiedy choroba zdarza się więcej niż 4 razy w ciągu roku – konieczne może być wycięcie migdałków.
Chirurgiczne usunięcie migdałków (tonsilektomia) to zabieg, który zapobiega nawrotom infekcji migdałków i nie powoduje częstych powikłań. Tonsilektomia zapobiega przerostowi migdałków, który u dzieci może prowadzić do bezdechu sennego.
Powody, dla których bierze się pod uwagę wycięcie migdałków:
– nawracająca angina (Streptococcus pyogenes)
– przewlekły stan zapalny migdałków
– ropień okołomigdałkowy
– powikłania po infekcji paciorkowcowej
Nawracająca angina i zapalenie migdałków u dzieci
Ból gardła i stan zapalny migdałków podniebiennych jest jedną z najczęstszych infekcji górnych dróg oddechowych wśród dzieci. Najwięcej dzieci (aż 50% przypadków) choruje w wieku poniżej 8 roku życia. Wraz z wiekiem zachorowalność stopniowo spada i w grupie dzieci w wieku powyżej 8 lat utrzymuje się na poziomie 25%.
Zdarza się, że w grupie najmłodszych dzieci stan zapalny migdałków może występować co kilka miesięcy. Szczególnie narażone są dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli, mające częsty kontakt z rówieśnikami. Wówczas bardzo łatwo o przeniesienie patogenu wywołującego stan zapalny i anginę.
O ile infekcje gardła pochodzenia wirusowego nie wymagają specjalistycznego leczenia i dzieci dość szybko powracają do zdrowia – to duży problem stanowi bakteryjna angina ropna. Uciążliwe objawy anginy (najczęściej wywołanej przez paciorkowce grupy A) i częste nawroty narażają dziecko na wielokrotne antybiotykoterapie i możliwość rozwoju powikłań.
Wielokrotna antybiotykoterapia czy wycięcie migdałków?
Angina paciorkowcowa, przebiegająca z silnym stanem zapalnym migdałków podniebiennych, które najczęściej są znacznie powiększone, obrzmiałe i pokryte ropnym nalotem będącym skutkiem zakażenia bakteryjnego – zawsze wymaga leczenia antybiotykiem!
Antybiotykiem pierwszego rzutu (tzw. lekiem z wyboru) w tym wypadku jest penicylina. Nieskuteczne leczenie tej infekcji, które zdarza się dość często nie wynika z oporności bakterii (paciorkowiec S.pyogenes) na lek, lecz z trudności w skutecznej eradykacji.
WIĘCEJ: angina leczenie – jaki antybiotyk
W efekcie nawracających zapaleń gardła i migdałków – dziecko jest narażone na wielokrotnie powtarzające się antybiotykoterapie – które przynoszą krótkotrwały efekt.
Niestety antybiotykoterapia, tym bardziej powtarzana wielokrotnie – jest szkodliwa dla organizmu dziecka. Jask wiadomo, antybiotyki, szczególnie te o tzw. szerokim spektrum działania – usuwają bakterie patogenne, lecz również te „przyjazne”, które są nam potrzebne. Zmniejszenie liczby bakterii stanowiących fizjologiczna florę bakteryjną jelit w długoterminowej perspektywie dodatkowo osłabi odporność dziecka.
Ponadto antybiotyki zażywane regularnie mogła osłabić funkcjonowanie narządów dziecka (wątroba, żołądek, nerki).
Tonsilektomia – jakie są wskazania do zabiegu?
Tonsilektomia to chirurgiczne wycięcie migdałków, które wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.
Głównym wskazaniem do wykonania tego zabiegu jest nawracające, ostre zapalenia migdałków podniebiennych. Poza stanami zapalnymi istnieją również inne powody, dla których rozważa się zabieg – jednak najczęściej nie dotyczą one dzieci.
Ile razy musi wystąpić stan zapalny migdałków, aby rozważać ich usunięcie?
Zgodnie z rekomendacjami Krajowych Towarzystw Otolaryngologicznych, aby rozważyć usunięcie migdałków u dziecka to częstość występowania anginy powinna być wyższa niż 4 zachorowania na rok.
Standardem, który powinien być spełniony przy kwalifikacji dziecka do usunięcia migdałków jest określenie liczby i częstości angin bakteryjnych.
Bardzo ważne jest, aby podłoże infekcji gardła i migdałków było każdorazowo potwierdzone badaniami diagnostycznymi. Angina bakteryjna wywoływana w większości przypadków przez paciorkowce grupy A może być potwierdzona przez wykonanie wymazu z gardła i posiew mikrobiologiczny lub przeprowadzenie szybkiego testu – Strep A test. Są to badania wystarczające, aby potwierdzić anginę bakteryjną.
Wskazania do tonsilektomi związane z anginą i zakażeniami:
– nawracająca angina paciorkowcowa, powyżej 4 incydentów w ciągu roku
– przewlekły stan zapalny migdałków utrzymujący się przez 3-6 miesięcy
– nawracające zapalenie ucha środkowego
– stany zapalne zatok przynosowych
– powstanie powikłania w postaci ropni śród i okołomigdałkowych
– powikłania ogólnoustrojowe po anginie (zapalenie serca, nerek, gorączka reumatyczna, posocznica, sepsa) – usuwanie źródła zakażenia
– zapalenie węzłów chłonnych szyi towarzyszące przewlekłemu zapaleniu migdałków
Inne wskazania:
– bezdech senny
– zaburzenie połykania
– zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa)
– proces nowotworowy
– zapalenie wielonerwowe (choroba układu nerwowego)
Czy usunięcie migdałków może mieć powikłania?
Tonsilektomia jest bezpiecznym zabiegiem, mającym powikłania stosunkowo rzadko. W okresie pooperacyjnym naturalnie występuje ból gardła, bolesność przy przełykaniu i uczucie suchości. Dzieci w czasie rekonwalescencji, z uwagi na bolesność często odmawiają spożywania pokarmów i płynów. Bardzo ważne jest, aby nie dopuścić do odwodnienia. Z uwagi na obrzęk okolicy migdałków, dzieci mogą również odczuwać duszność.
Znaczne krwawienie po wycięciu migdałków występuje u około 2 pacjentów na 100. Najczęściej występuje ono w 1 dobie po zabiegu (tzw. krwawienie wczesne) lub pomiędzy 5 a 10 dobą po zabiegu (tzw. krwawienie późne), co jest wynikiem gojenia się, oddzielania włóknika i strupów z rany po zabiegu. Bardzo rzadko zdarza się, że po zabiegu powstają zniekształcające blizny.
Autor: mgr inż. Monika Byrska
Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.
Bibliografia: