Angina ropna – drogi zakażenia i objawy anginy | paciorkowce

angina ropnaAngina ropna, czyli bakteryjne zapalenie gardła i migdałków aż w 95% przypadków jest wywołane przez paciorkowce Streptococcus pyogenes. Jest to 1 z 10 najpowszechniejszych patogenów człowieka. Infekcja jest przenoszona drogą kropelkową, więc nie trudno o anginę w wyniku kontaktu z chorym.

Na anginę najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym podczas okres spadku odporności. Charakterystyczne objawy anginy to biały nalot na migdałkach, gorączka oraz znacznie powiększone węzły chłonne.

Angina paciorkowcowa często rozwija się nagle, powodując silny ból gardła, powiększone węzły chłonne, biały nalot na migdałkach, gorączkę, a nawet ból brzucha czy wymioty. Angina bakteryjna powinna być leczona antybiotykiem. Leczenie zmniejsza zakaźność i pozwala uniknąć groźnych powikłań.

Pół miliona – tyle według specjalistów z WHO stanowi szacunkowa roczna liczba zgonów w wyniku inwazyjnych infekcji bakteriami S.pyogenes oraz powikłań po nieprawidłowo leczonych zakażeniach.

Paciorkowce są przyczyną ponad 600 milionów przypadków infekcji gardła rocznie.

Bakteryjne zapalenie gardła – co je wywołuje?

Anginą nazywany zapalenie gardła, które jest spowodowane przez bakterie. Angina o podłożu bakteryjnym stanowi około 10% wszystkich przypadków infekcji gardła i migdałków. Odsetek ten jest nieco wyższy wśród dzieci i wynosi od 15 do 30%.

Głównym winowajcą odpowiedzialnym za bakteryjne infekcję gardła jest paciorkowiec ropny Streptococcus pyogenes – stanowi 95% wszystkich angin bakteryjnych.

Rzadziej stwierdzane patogeny bakteryjne to paciorkowce beta-hemolizujące z grupy B, C i G (do 5% przypadków), które najczęściej powodują infekcję u dzieci w wieku szkolnym. Bakteryjne zapalenie gardła mogą wywoływać również Arcanobacterium haemolyticum i Mycoplasma pneumoniae (mniej niż 1% przypadków), Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Neisseria gonorrhoeae oraz bakterie beztlenowe z grupy Bacteroides. Poza infekcją S.pyogenes, angina bakteryjna występuje zazwyczaj jako powikłanie pierwotnej infekcji wirusowej, czyli tzw. nadkażenia na skutek osłabionego układu odpornościowego.

Angina ropna wywołana przez paciorkowce

Paciorkowce, czyli streptokoki to grupa ponad 50 gatunków bakterii należących do rodzaju Streptococcus.

Część paciorkowców stanowi nieszkodliwy element mikrobiomu, czyli naszej naturalnej flory bakteryjnej zasiedlającej skórę, jelita i górne dróg oddechowe. Natomiast niektóre gatunki streptokoków są przyczyną groźnych infekcji (angina paciorkowcowa, zapalenie płuc i wsierdzia, róża oraz martwicze zapalenie powięzi) – które rozwijają się na skutek kontaktu z chorym lub aktywacji nosicielstwa.

Streptococcus pyogenes to paciorkowiec beta-hemolizujacy grupy A (ang. Group A Streptococcus – w skrócie GAS).

Bakteria ta jest również nazywana paciorkowcem ropnym, ponieważ w przebiegu anginy, którą wywołuje często pojawiają się naloty ropne na migdałkach. GAS podczas infekcji gardła wytwarza różne substancje, w tym liczne enzymy (m.in. hemolizyny, proteazy, DNA-azy, streptolizyny) – które powodują stan zapalny i są odpowiedzialne za objawy anginy.

Paciorkowce w gardle – czy możesz być nosicielem?

Nosicielstwem nazywamy sytuację, w której w organizmie zdrowego człowieka stwierdza się obecność bakterii chorobotwórczych – jednak brak jest jakichkolwiek objawów zakażenia. Dzieje się tak, ponieważ patogeny pozostają w stanie równowagi z florą fizjologiczną, częściowo stanowiąc jej element. Jednym słowem nasze „dobre” bakterie nie pozwalają na rozwój choroby.  

Nosicielstwo S. pyogenes

– streptokoki żyją głównie na błonie śluzowej gardła oraz powierzchni skóry
– nosicielami paciorkowców ropotwórczych są głównie dzieci w wieku szkolnym
– nawet do 23% dzieci (nawet co 5 zdrowe dziecko, bez objawów anginy) może mieć paciorkowce w gardle
– ryzyko zarażenia przez zdrowego nosiciela wynosi około 10%, a przez osobę chorą 25%
– angina ropna u nosiciela może rozwinąć się w przypadku spadku odporności
– ilość nosicieli wśród dorosłych wynosi około 5%

Jak można się zarazić anginą ropną?

Angina przenosi się drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną z błon śluzowych nosogardła osoby chorej lub nosiciela.

Okres wylęgania anginy czyli czas od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych symptomów wynosi od 12 godzin do 4 dni.

Jeżeli masz kontakt z chorym członkiem rodziny, to prawdopodobieństwo, że zachorujesz wynosi nawet 25%. Do zakażenia dochodzi więc najczęściej w wyniku „zawleczenia” bakterii przez przedszkolaka, dziecko w wieku szkolnym lub dorosłego chorego.

Jakie są najczęstsze objawy anginy

Najbardziej typowe objawy anginy paciorkowcowej wywoływanej przez S. pyogenes to:

nagłe pojawienie się dolegliwości (dynamiczny rozwój choroby, nawet w kilka godzin)
silny ból gardła, problem z przełykaniem
– obrzęknięta i przekrwiona błona śluzowa gardła
gorączka powyżej 38oC
biały nalot na migdałkach (może zmienić się w masywne śluzowo-ropne czopy)
– bolesność i powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych
– bóle głowy, nudności, wymioty, bóle brzucha
– ogólne osłabienie

Nietypowe objawy anginy ropnej u dzieci

Objawy anginy u najmłodszych dzieci, poniżej 3 roku życia mogą być nietypowe – może pojawić się nieżyt nosa, zmiana zachowania (rozdrażnienie, jadłowstręt, płaczliwość) oraz umiarkowane podniesienie temperatury ciała – choć zdarza się również angina bez gorączki.

WIĘCEJ: o anginie u dziecka

W anginie najczęściej brak jest objawów typowych dla infekcji wirusowych takich jak kaszel czy katar.

Zapalenie gardła o podłożu wirusowym bywa bardzo często mylone z anginą wywołaną przez streptokoki. Mimo, że w przypadku zakażenia wirusowego gardło również może bardzo boleć, a część objawów może być podobna – to infekcja wirusowa najczęściej rozwija się powoli, nawet w ciągu kilku dni.

Jak rozpoznać anginę paciorkowcową (ropną)?

Wiarygodne rozpoznanie paciorkowcowego zapalenia gardła opierające się jedynie na objawach choroby jest uciążliwe i często bywa powodem pomyłek. Aby rozpoznać podłoże infekcji wykonuje się badania – standardem jest wymaz z gardła i badanie mikrobiologiczne, którego minusem jest czas oczekiwania na wynik (3 dni).

Dlatego alternatywą są bardzo czułe szybkie testy Strep A z wymazu z gardła. Można je wykonać w gabinecie lekarskim lub samodzielnie w domu za pomocą testu z apteki – gdzie kupić?

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych (ESCMID) – ujemny wynik szybkiego testu nie wymaga dalszej weryfikacji.

Jak leczyć anginę bakteryjną?

Ze względu na niebezpieczne powikłania dla zdrowia, takie jak np. sepsa, wady serca czy zapalenie nerek – anginę ropną należy rozpoznać oraz leczyć antybiotykiem.

Więcej o leczeniu anginy, o tym ile trwa infekcja oraz o powikłaniach po anginie znajdziesz tutaj

Autor: mgr inż. Monika Byrska

Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.

Bibliografia:

[1]Szczypa K., Wilemska J., Hryniewicz W., Sitkiewicz I.: Epidemiologia zakażeń streptococcus pyogenes, struktura klonalna populacji i antybiotykooporność, Post. Mikrobiol., 2013, 52, 3, 223-232.
[2]Szczypa K., Wilemska J., Hryniewicz W., Sitkiewicz I.: Mechanizmy wirulencji Streptococcus pyogenes, Post. Mikrobiol., 2012, 51, 1, 3-15.
[3]Dziekiewicz M., Radzikowski A.: Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
[4]Filczak K., Sybilski A.: Azytromycyna w leczeniu zapalenia gardła i migdałków. Spojrzenie bakteriologa oraz klinicysty, Pediatr Med Rodz 2013, 9 (1), p. 50-56.