Angina u dzieci jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt w poradniach pediatrycznych. Ponieważ zapalenie gardła u dziecka wiąże się z dużym dyskomfortem – rodzice chcą szybko zastosować skuteczne leczenie. Jednak na ból gardła u dziecka nie zawsze trzeba stosować antybiotyk!
Choć bakteryjna angina ropna u dzieci występuje znacznie częściej niż u dorosłych – stanowi tylko 37% wszystkich przypadków infekcji gardła u dzieci.
Objawy anginy u dziecka, mogą być mylące. Dlatego ważne jest wykonanie badań takich jak Strep A test czy wymazu mikrobiologicznego z gardła. Pozwala to uniknąć antybiotykoterapii, gdy infekcja gardła u dziecka ma podłoże wirusowe, choć objawami przypomina infekcję bakteryjną. Pozwala również wdrożyć skuteczne leczenie antybiotykiem w przypadku, gdy angina ropna u dziecka ma podłoże bakteryjne.
Ból gardła to częsty problem wśród małych dzieci. Szczyt zachorowań na anginę przypada na okres zimowo-wiosenny. U dzieci, które uczęszczają do żłobków czy przedszkoli lub posiadają starsze rodzeństwo w wieku szkolnym – średnio może zdarzać się nawet 6 zachorowań w ciągu roku. Angina u dziecka to dość powszechny problem!
Kiedy u dziecka pojawia się ból gardła – kluczowa jest odpowiedź na pytanie „co jest przyczyną stanu zapalnego w gardle – wirus czy bakteria”?
Od odpowiedzi na to pytanie zależy sposób leczenia i szybki powrót do zdrowia dziecka! Dlatego kluczowe jest wykonanie badań.
Angina u dzieci – najczęściej „przyniesiona” ze żłobka lub przedszkola
Angina u dzieci najczęściej występuje w grupie wiekowej od 3 do 15 roku życia. Częstość występowania jest bezpośrednio związana z przenoszeniem się tej choroby.
Angina ropna u dziecka (czyli bakteryjne zapalenie gardła) to choroba, która najczęściej jest wywołana przez paciorkowce grupy A. Paciorkowiec ropny, czyli Streptococcus pyogenes – jest odpowiedzialny za 95% wszystkich angin. Więc jeżeli podejrzewamy u dziecka anginę na 95% właśnie ta bakteria jest za nią odpowiedzialna.
Jak dziecko „łapie” anginę?
– po pierwsze – przez nowo nabytą bakterię przenoszoną drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt z wydzieliną nosowo-gardłową chorego. W skrócie, przez kontakt i przebywanie z innym chorym dzieckiem;
– po drugie – infekcję może przenosić zdrowy nosiciel – zakażenie wywołane bakteriami bytującymi w gardle nosiciela występuje u około 12% chorych dzieci. Czasem na pierwszy rzut oka zdrowe dzieci, mogą być nosicielami paciorkowców wywołujących anginę;
– po trzecie – dziecko może być nosicielem bakterii S.pyogenes, która nie daje objawów aż do czasu spadku odporności. Jeżeli dziecko jest nosicielem, to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że kiedy organizm dopadnie spadek odporności – dziecko zachoruje;
Nie przyprowadzaj do przedszkola chorego dziecka, jeżeli nie przyjmuje antybiotyku!
Nietrudno o „złapanie infekcji”, gdy w grupie jedno z dzieci choruje. Gardło i migdałki u dzieci są stale narażone na kontakt z patogenami. Wspólne zabawki w żłobku czy przedszkolu, wspólne jedzenie posiłków czy brak higieny wśród najmłodszych – są najprostszym sposobem, żeby dziecko zachorowało.
Dziecko z anginą wywołaną przez S.pyogenes przestaje zarażać dopiero 24 godziny po rozpoczęciu antybiotykoterapii. Do tego czasu jest źródłem zakażenia, więc nie powinno uczęszczać w miejsca, gdzie może dojść do rozprzestrzenienia się infekcji.
Jeżeli dziecko ma anginę, a nie jest prawidłowo leczone – to może zarażać jeszcze przez długi czas po ustąpieniu objawów. Objawy anginy u dziecka, które nie jest leczone ustępują zwykle w ciągu 10 dni, u 75% dzieci nawet już po 7 dniach.
Jakie objawy u dziecka wskazują na anginę?
Objawy anginy u dziecka, są bardzo podobne, jak u dorosłych. Przede wszystkim najczęściej infekcja rozwija się bardzo szybko. Zdarza się, że dziecko kładzie się spać zdrowe, natomiast rano – ma już problemy z przełykaniem i odczuwa silny ból. Angina u dziecka przebiega najczęściej bez uprzednich objawów infekcji górnych dróg oddechowych (kaszel, katar, kichanie, chrypka, zapalenie spojówek). Dodatkowo pojawia się gorączka powyżej 38oC i ogólne bardzo złe samopoczucie dziecka.
Należy pamiętać, że objawy anginy u dzieci poniżej 3 roku życia mogą być nietypowe.
Angina u niemowlaka i małego dziecka najczęściej w pierwszej kolejności objawia się jako zmiana zachowania – z powodu bólu gardła, dziecko może być rozdrażnione, płaczliwe oraz widoczny jest jadłowstręt. Dziecko może się nadmiernie ślinić. Może zdarzyć się również, że anginie nie będzie towarzyszyć gorączka.
Nalot na migdałkach u dziecka – czy to zawsze angina?
Pierwsze skojarzenie jakie przychodzi mamom na myśl o anginie to pojawiający się u dziecka nalot na migdałkach. I słusznie, bo jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych objawów anginy u dziecka. Jednak należy pamiętać, że nalot nie jest charakterystyczny jedynie dla zakażenia bakteryjnego. Często w przebiegu infekcji gardła u dziecka, zmiany na migdałkach to właśnie jeden z najbardziej mylących objawów. Istnieje wiele wirusów, które „udają” anginę bakteryjną, przez co infekcja jest mylnie rozpoznawana i źle leczona.
WIĘCEJ: o wirusach powodujących zapalenie gardła
Zapalenie gardła u dziecka – jak rozpoznać?
Większość infekcji gardła u dzieci ma podłoże wirusowe, które najczęściej jest następstwem przeziębienia lub bezpośredniej infekcji np. adenowirusów. W tym wypadku leczenie antybiotykiem, nie pomoże a dodatkowo osłabi organizm w walce z chorobą!
W niektórych przypadkach (np. mononukleoza zakaźna) – w żadnym wypadku dziecku nie powinno podawać się antybiotyków, ponieważ może to nawet doprowadzić do uszkodzenia wątroby. Z drugiej strony, brak antybiotykoterapii w przypadku anginy ropnej wywołanej przez S. pyogenes– może być przyczyną licznych powikłań dla zdrowia, takich jak ropień a nawet sepsa.
Wymaz z gardła i szybki test na antygen paciorkowca – sprawdź, co powoduje ból gardła u dziecka?
Same objawy to zdecydowanie za mało. Najprostszym sposobem na różnicowanie podłoża zakażenia są szybkie testy do wykrywania paciorkowców grupy A. Ponieważ, to one wywołują większość infekcji bakteryjnych – ujemny (negatywny) wynik testu uznaje się za wystarczający, aby potwierdzić lub wykluczyć zakażenie bakteryjne.
Badanie wykonuje się z wymazu pobranego z gardła i migdałków dziecka, a na wynik czeka się zaledwie kilka minut.
Jest to nieinwazyjna i bezbolesna metoda, przez co większość maluchów nie obawia się wykonania badania.
Można również wykonać pełne badanie mikrobiologiczne z wymazu gardła w laboratorium medycznym. Minusem tego rozwiązania jest długi okres oczekiwania na wynik posiewu oraz antybiogramu (2-5 dni).
Angina ropna u dzieci – jak leczyć ból gardła u dziecka?
– jeżeli zapalenie gardła u dziecka ma podłoże wirusowe – leczymy objawowo
Leczenie farmakologiczne w przypadku „wirusówek” polega głównie na podawaniu dziecku leków przeciwgorączkowych oraz przeciwbólowych. Stosuje się również preparaty działające miejscowo, mające właściwości odkażające i znieczulające.
– jeżeli gardło u dziecka zaatakowała angina – konieczny jest antybiotyk !
W przypadku anginy paciorkowcowej antybiotykiem pierwszego rzutu jest penicylina fenoksymetylowa. Prawidłowe przyjmowanie antybiotyku ogranicza zakaźność, zapobiega powikłaniom oraz bezobjawowemu nosicielstwu. Nigdy nie należy skracać kuracji. Należy również pamiętać o probiotykach, które pozwolą odbudować się mikroflorze jelit dziecka.
WIĘCEJ: dlaczego antybiotyk na anginę jest konieczny
„Niedoleczona” angina ropna u dziecka – ma charakter nawrotowy!
Aż u 1/3 dzieci angina powróci w przeciągu 3 miesięcy od pierwszego zachorowania!
Bardzo często jest to wynik „niedoleczenia” wynikającego z odstawienia antybiotyku zaraz po ustąpieniu objawów. Powoduje to, że nie wszystkie bakterie zostają zabite. Część z nich pozostaje w gardle i w przypadku spadku odporności dziecka – znów atakuje. Powodem nawrotu anginy u dziecka może być również nieskuteczne leczenie antybiotykiem.
Czasami zdarza się, że szczep bakterii jest oporny na działanie podstawowych antybiotyków. W takim przypadku, wykonuje się wymaz oraz pełne badanie mikrobiologiczne, czyli tzw. antybiogram.
Antybiogram pozwala precyzyjnie ustalić jaki antybiotyk zadziała najlepiej w przypadku infekcji. Dodatkowo pozwoli zastosować jak najmniejszą dawkę leku.
Migdałki u dzieci – przerośnięty „trzeci migdał” sprzyja anginie
Częstemu występowaniu anginy u dzieci może sprzyjać obecność tzw. trzeciego migdałka. Przerost migdałka gardłowego występuje zazwyczaj u 30% dzieci w wieku 1-3 lat oraz u 8-9 latków. Migdałki u dzieci są zbudowane z tkanki limfatycznej, która jest częścią układu odpornościowego – zawierają komórki oraz przeciwciała niszczące drobnoustroje. Trzeci migdałek u dziecka znajduje się w nosowej części gardła, przez co jest niewidoczny.
Migdałki u dziecka są siedliskiem wielu bakterii, co sprzyja rozwojowi infekcji. W przypadku, gdy angina ropna u dziecka występuje nawet kilka razy w roku rozważa się usunięcie migdałków.
Autor: mgr inż. Monika Byrska
Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.
Bibliografia: