Angina wirusowa stanowi nawet do 90% wszystkich infekcji gardła. Tego typu zakażeń nigdy nie leczymy antybiotykiem. Pomimo tego faktu – na stany zapalne gardła zużywa się ponad połowę wszystkich przepisywanych w przychodniach antybiotyków!
Wirusowe zapalenie gardła najczęściej jest wynikiem przeziębienia, które jest najpowszechniejszą chorobą zakaźną. Drapanie w gardle i ból przy przełykaniu powodują m.in. wirus paragrypy czy wirus Epsteina-Barr (EBV), który wywołuje mononukleozę zakaźną.
Symptomy infekcji EBV oraz zakażenia bakterią S.pyogenes są niezwykle podobne. Stąd mononukleoza jest najczęściej źle diagnozowana i leczona, co szczególnie dla dzieci stanowi ryzyko poważnych powikłań.
Dowiedz się, jakie są objawy zapalenia gardła i jak leczyć bolące gardło…
Angina wirusowa – co ją powoduje?
Można ogólnie przyjąć, że wirusowe zapalenie gardła jest następstwem tzw. choroby przeziębieniowej (w tym wypadku, patogen wywołuje objawy przeziębienia, którym towarzyszy również ból gardła). Może być również wynikiem bezpośredniego ataku wirusów w obrębie gardła.
Okres wylęgania, czyli „inkubacji” anginy wirusowej wynosi zazwyczaj od 1 do 6 dni.
Ponieważ choroba przenosi się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym – bardzo szybko „łapiemy” wirusa od domowników. Problemy z gardłem to również częsty problem wśród dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Wirusy powodujące stan zapalny gardła:
– ryno i koronawirusy (65% przypadków wirusowych infekcji gardła)
– wirus RS (respiratory syncytial virus) – najgroźniejszy dla małych dzieci z niedoborami odporności
– wirus paragrypy – infekcja gardła przebiega zwykle z objawami typowo przeziębieniowymi
– wirusy Epsteina-Barr (EBV) wywołując mononukleozę zakaźną
– wirus Herpes simplex (HSV) powodujący opryszczkowe zapalenie jamy ustnej
– adenowirusy
– wirus Coxsackie
Objawy zapalenia gardła to nie tylko ból przy przełykaniu i drapanie w gardle
Typowe objawy zapalenia gardła i inne czynniki, które wskazują na infekcję wirusową to:
– temperatura ciała nieprzekraczająca 39oC
– powolny przebieg choroby i stopniowe pogarszanie się samopoczucia
– bolące gardło i inne objawy „grypopodobne”, które są wynikiem infekcji górnych dróg oddechowych – katar (często spływający po tylnej ścianie gardła), kaszel, chrypka, bóle mięśniowe, biegunka czy nawet zapalenie spojówek
– zaczerwienione łuki podniebienne
– drapanie w gardle
– czerwone gardło i ból przy przełykaniu
– zmiany na błonie śluzowej gardła – obrzęk, pęcherzyki, nadżerki
– powiększenie migdałków podniebiennych
Obecność zmian ropnych na migdałkach jest nietypowa dla infekcji wirusowych (wyjątki, takie jak infekcja EBV czy zakażenie adenowirusami, kiedy zakażenie może przypominać anginę ropną, są uwzględnione poniżej).
Zapalenie gardła może przypominać symptomy anginy bakteryjnej
Istnieją przypadki, kiedy stan zapalny gardła wywołany przez wirusy może do złudzenia przypominać ropne zakażenie bakteryjne S.pyogenes. Wynika to głównie z występowania wysokiej gorączki oraz zmian ropnych na migdałkach.
WIĘCEJ: o objawach anginy ropnej
Kto lubi „udawać” symptomy anginy ropnej?
1. ADENOWIRUSY
Zaraz po zapaleniu gardła będącym następstwem przeziębienia, na drugim miejscu przyczyną anginy wirusowej są adenowirusy. Infekcja gardła wywołana przez adenowirusy zazwyczaj ma ciężki przebieg kliniczny, który najbardziej imituje anginę paciorkowcową.
– jest to infekcja częsta u małych dzieci oraz młodych dorosłych
– w przebiegu infekcji może występować bardzo wysoka gorączka (u 4 na 5 dzieci wystąpi podwyższenie temperatury powyżej 39oC, a nawet 40oC)
– prawie u wszystkich chorych występuje drapanie w gardle i zapalenie migdałków, a co drugi ma naloty włóknikowe – przypominające anginę ropną
– co 3 dziecko ma powiększone węzły chłonne
Kiedy podejrzewa się, że za infekcją gardła stoją adenowirusy?
Szczególnie jeżeli chore jest dziecko poniżej 3 roku życia, występuje wysoka gorączka i brak jest poprawy stanu zdrowia przy leczeniu antybiotykiem w ciągu 24-48 godzin. Dodatkowo wątpliwości pozwala rozwiać badanie wymazu – ujemny wynik szybkiego testu na antygen Strep A, może wskazywać na infekcję adenowirusami.
2. MONONUKLEOZA ZAKAŹNA – WIRUS EBV
Wirus Epsteina-Barr (EBV) jest odpowiedzialny za rozwój mononukleozy zakaźnej. Choroba przenosi się przez ślinę – bezpośrednio (np. przez pocałunek) lub pośrednio (np. poprzez używanie tych samych sztućców czy bawienie się wspólnymi zabawkami, w przypadku dzieci).
Tylko 1 na 100 osób z zapaleniem gardła ma właśnie tą infekcję, jednak z uwagi na dość ciężki przebieg – bardzo często jest przyczyną, że sami chorzy lub rodzice z dziećmi – zgłaszają się do lekarza lub szpitalnej izby przyjęć. Infekcja EBV, zwana też „chorobą pocałunków” dotyczy najczęściej osób w przedziale wiekowym od 14 do 24 roku życia oraz małych dzieci.
UWAGA! Antybiotyków nie wolno podawać przy infekcji EBV!
Tak, jak w przypadku infekcji adenowirusami – objawy mononukleozy mogą być mylące co powoduje nieprawidłowe rozpoznanie np. infekcji paciorkowcem. Infekcji wirusem Epsteina-Barr, jak również innych „wirusówek” nigdy nie leczymy antybiotykiem! Po podaniu choremu antybiotyku (np. amoksycyliny) często pojawia się wysypka – jest to objaw ułatwiający rozpoznanie, w takim wypadku lekarz powinien zdecydować o wycofaniu leku.
Na możliwość rozwoju mononukleozy wskazuje tzw. triada objawów, są to:
– nalot na migdałkach– powiększenie migdałków, które są pokryte białawym nalotem występuje u ponad 80% chorych na mononukleozę. Nalot znika najczęściej w ciągu 2 tygodni
– powiększenie węzłów chłonnych– zarówno szyjnych, jaki i podżuchwowych (mogą być również powiększone węzły zauszne, pachowe oraz pachwinowe). Węzły chłonne powiększają się zazwyczaj najbardziej w 2 tygodniu objawów – są symetryczne, przy dotyku można odczuwać bolesność
– wysoka gorączka– podwyższenie temperatury ciała do 39oC – 40oC. Gorączka w przebiegu mononukleozy zakaźnej może utrzymywać się nawet do ponad tygodnia
Dodatkowo u chorych może dojść do powiększenia śledzony oraz wątroby.
W przypadku tej infekcji prawidłowe rozpoznanie jest kluczowe, ponieważ EBV jest wirusem hepatotropowym (może uszkadzać wątrobę). Podanie choremu antybiotyku w przypadku wirusa EBV – obciąży ten organ i spowolni proces leczenia. Wczesne rozpoznanie mononukleozy (np. szybkie testy na EBV lub wykluczenie obecności antygenu S.pyogenes w wymazie) pozwala na uniknięcie niepotrzebnego stosowania antybiotyków. Dodatkowo u chorych można monitorować stan wątroby np. poprzez badanie poziomu aminotransferaz ALT, AST w krwi.
Bolące gardło – najpierw wirus, a po nim bakteria!
Często pada pytanie czy po infekcji wirusowej gardła może rozwinąć się angina?
TAK
Najczęściej dzieje się tak w przypadku przedłużającej się choroby. Należy pamiętać, że angina wirusowa osłabia układ odpornościowy, dlatego występujące lokalnie bakterie mogą się wtedy „swobodnie” namnażać. Co w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju anginy bakteryjnej, która nieprawidłowo leczona powoduje szereg powikłań.
WIĘCEJ: dlaczego powikłania po anginie są niebezpieczne
Wirusowe zapalenie gardła – leczenie bez antybiotyku!
Jak wiadomo powszechnie, antybiotyków nie stosujemy do leczenia zakażeń wirusowych. Celem leczenia zapalenia gardła jest skrócenie czasu trwania infekcji oraz złagodzenie objawów choroby.
CO ROBIĆ, GDY OBJAWY ZAPALENIA GARDŁA WSKAZUJĄ NA INFEKCJĘ WIRUSOWĄ?
– stosuj leczenie objawowe– w przypadku przeziębienia i objawów wirusowej infekcji gardła stosuje się najczęściej jedynie leczenie objawowe (leki przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe) – pozwolą one zmniejszyć drapanie w gardle i ból przy przełykaniu
– chroń śluzówkę gardła– możesz użyć preparatów mających działanie miejscowe na błonę śluzową gardła, zawierających często połączenie substancji aktywnych działających antyseptycznie (przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo) i przeciwzapalnie. Dodatkowo również znieczulają gardło
– monitoruj spożycie płynów – podwyższona podczas infekcji temperatura ciała sprzyja odwodnieniu
– ogranicz wysiłek fizyczny – co jest szczególnie ważne w przypadku infekcji EBV
Rutynowo do leczenia nie stosuje się leków przeciwwirusowych. Jeżeli dolegliwości są bardzo nasilone, utrzymuje się wysoka gorączka i brak jest typowych objawów infekcji wirusowej – wskazana jest konsultacja z lekarzem, celem wykluczenia anginy.
Autor: mgr inż. Monika Byrska
Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.
Bibliografia: