Badanie ASO (odczyn antystreptolizynowy) pozwala na wykrycie w krwi przeciwciał przeciwko streptolizynie O. Streptolizyna O to enzym, a zarazem silna toksyna uwalniana przez paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Obecność przeciwciał antystreptolizynowych wskazuje na przebycie zakażenia paciorkowcowego lub nosicielstwo. Badanie ASO zaleca się wykonać po anginie ropnej czy szkarlatynie u dzieci, z uwagi na możliwość rozwoju powikłań
Norma badania i przyczyny wzrostu ASO
Wyniki odczynu antystreptolizynowego (ASO) przekraczające normę oznaczają, że nasz układ immunologiczny miał kontakt z bakterią – w wyniku czego wytworzył przeciwciała. Aby stwierdzić wzrost ASO należy wykonać co najmniej dwa oznaczenia.
Podniesiony poziom ASO pojawia się w krwi po około 1-3 tygodni od zakażenia S.pyogenes. Najwyższe stężenie ASO obserwuje się od 3 do 6 tygodnia po infekcji.
Norma ASO w krwi wynosi 10-200 IU/ml (wartość referencyjna uważana za prawidłową). Za podwyższony (nieprawidłowy wynik) uznaje się wartość ASO wyższą niż: – 200 IU/ml w przypadku dorosłych
– 150 IU/ml w przypadku dzieci
Przyczyną wzrostu ASO mogą być:
1. Zakażenie paciorkowcami grupy A (S.pyogenes)
– angina ropna z zajęciem gardła i migdałków
– szkarlatyna (płonica)
– zakażenie skóry – liszajec zakaźny
2. Zapalenie kłębuszków nerkowych
3. Zapalenie mięśnia sercowego
4. Zapalenie płuc
5. Wstrząs paciorkowcowy
6. Ostra gorączka reumatyczna
Sam wzrost poziomu ASO – bez występujących równocześnie objawów klinicznych nie jest dowodem choroby. Sam wynik nie stanowi również wskazania do antybiotykoterapii !
Należy pamiętać, również o sytuacjach rzadkich, lecz mogących mieć miejsce:
– część chorych z uwagi na różne czynniki (np. defekt układu immunologicznego) może nie wytwarzać ASO w ilości, która jest mierzalna
– mogą zdarzyć się osoby zdrowe, które mogą mieć stale podwyższone ASO (stanowi to około 5% przypadków)
Przygotowanie do badania ASO
Ponieważ oznaczenie ASO dotyczy metody serologicznej (wykrywanie przeciwciał) przed wykonaniem badania nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie. Badanie można wykonać o każdej porze. Na wyniki badania nie mają wpływu spożywane pokarmy oraz napoje.
Antybiotyki, mogą wpływać na wynik badania. Ważne jest, że leczenie antybiotykami hamuje odpowiedź układu immunologicznego na streptolizynę O, przez co może zmniejszać się poziom ASO. Badanie nie jest więc wskazane u pacjentów, którzy byli w ostatnim czasie poddani antybiotykoterapii.
Kiedy wykonać badanie – wskazania
Wykonanie badania ASO zleca się profilaktycznie po przebyciu infekcji wywołanej przez bakterie S.pyogenes (np. po anginie). Natomiast najczęściej oznaczenie wykonuje się u osób mających objawy powikłania po zakażeniu paciorkowcami grup A.
– Objawy ostrej gorączki reumatycznej – jest to jedno z najczęstszych powikłań po anginie paciorkowcowej. Zgodnie z zaleceniami WHO, w przypadku podejrzenia ostrej gorączki reumatycznej zaleca się wykonanie u pacjenta dwukrotnego badania ASO – pierwszego w czasie, kiedy występują objawy oraz drugiego wykonanego 3-4 tygodnie później. Lekarze poza ASO, mogą zalecić dodatkowo oznaczenie innych przeciwciał przeciwpaciorkowcowych.
WIĘCEJ: o gorączce reumatycznej
– Objawy popaciorkowcowego ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek (OKZN) – stan zapalny nerek najczęściej występuje po anginie lub zakażeniu skóry wywołanym również przez S.pyogenes. W tym przypadku jednak, brak podniesionych wartości dla ASO, nie zawsze wyklucza popaciorkowcowe zapalenie nerek.
WIĘCEJ: o kłębuszkowym zapaleniu nerek
Autor: mgr inż. Monika Byrska