Liszajec zakaźny – dlaczego bakterie atakują skórę latem?

Liszajec zakaźnyLiszajec zakaźny (pęcherzowy) to choroba bakteryjna skóry, która często występuje u dzieci. Najczęściej w wyniku namnażania się bakterii (gronkowców oraz paciorkowców) na skórze powstają pęcherze, a następnie miodowo-żółte strupy. Zmiany zazwyczaj pojawiają się w okolicy ust i nosa.

Tego typu bakteryjne zakażenie skóry często pojawia się w okresie wiosenno-letnim. Sprzyja temu wyższa temperatura powietrza oraz częstsze mikrourazy skóry.

Kiedy na skórze pojawią się niepokojące zmiany, konieczna jest wizyta u internisty lub dermatologa. Rozpoczęcie odkażania i miejscowego leczenia antybiotykami na wczesnym etapie zakażenia, zahamuje rozprzestrzenianie się zmian skórnych. 

Dlaczego powstaje liszajec zakaźny?

Skłonność do powstania zakażenia bakteryjnego skóry zależy od różnych czynników:

– obniżenia odporności (działanie układu immunologicznego)
– stanu skóry (obecność np. mikrourazów)
– współistnienia chorób ogólnoustrojowych (np. cukrzycy)
– ogólnego stanu zdrowia organizmu
– właściwości patogennych bakterii

Liszajec, który charakteryzuje się wysoką zakaźnością wywołują 2 szczepy bakterii:

 1. Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus)

2. Paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes)

Stan zapalny skóry, będący wynikiem zakażenia jest więc najczęściej wypadkową osłabionej odporności i obecności bakterii. Patogeny te powodują m.in. wydzielania enzymów niszczących elementy połączeń komórek w naskórku – dlatego w liszajcu obecne są zaczerwienienie skóry i rozległe pęcherze. Liszajec może mieć również postać bezpęcherzową.

Wysoka zakaźność, szczególnie wśród dzieci!

Liszajec, jako infekcja dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jednak to w grupie najmłodszych jest najwięcej przypadków tej choroby.

Pojawienie się infekcji u jednego dziecka, które przebywa w bliskim kontakcie z innymi może prowadzić do szybkiego rozprzestrzenienia się infekcji. W miejscach stałego przebywania dużej ilości dzieci (żłobki, przedszkola, szkoły, oddziały dziecięce w szpitalach) może dojść do szybkiego rozprzestrzeniania się infekcji.

Objawy Liszajca

– pierwszy objaw zakażenia skóry to czerwona grudka
– następnie na rumieniowym podłożu (mocno zaczerwieniona skóra) pojawiają się powierzchniowe pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym lub ropą
– pęcherze szybko pękają, odsłaniając skórę bez warstwy rogowej (sączące się ranki)
– w miejscu pękających pęcherzy tworzą się strupy w kolorze zółto-miodowym
– możliwy jest również liszajec przebiegający bez pęcherzy (dotyczy szczególnie dzieci w wieku przedszkolnym)
– jeżeli zakażenie obejmie głębsze warstwy skóry to dochodzi do płytkiego owrzodzenia (tzw. niesztowica)
– rzadko pojawiają się również objawy ogólne, takie jak gorączka

Pierwotne ognisko zakażenia pojawia się najczęściej w okolicy ust i nosa – może to być wynik przeniesienia bakterii bytujących w jamie nosowo-gardłowej np. w przypadku nosicielstwa S.pyogenes po nieskutecznym leczeniu anginy ropnej. Zmiany mogą pojawiać się również na skórze tułowia i kończyn.

Diagnoza i leczenie

Pojawiające się na skórze tzw. „miodowe strupy” są objawem typowym dla liszajca przebiegającego z pęcherzami. Natomiast, jeżeli mamy do czynienia z formą bez obecności pęcherzy – trudniej jest postawić diagnozę.

Postać liszajca z pęcherzami, może przypominać:

– pemfigoid pęcherzowy (autoimmunologiczna choroba pęcherzowa skóry)
– świerzb pęcherzowy
– kontaktowe zapalenie skóry
– opryszczkowe zapalenie skóry
– martwicze zapalenie powięzi
– pęcherzycę zwykłą
– oparzenia termiczne 

Postać liszajca bez pęcherzy, możne przypominać:

– atopowe zapalenie skóry
– kontaktowe zapalenie skóry
– dermatofitozę
– toczeń rumieniowaty ogniskowy (przewlekły)
– zakażenie HSV (wirusem Herpes simplex)
– półpaśca
– wszawicę

Leczenie Liszajca zakaźnego

Jeżeli lekarz rozpozna bakteryjne zakażenie skóry wywołane przez paciorkowca lub gronkowca, najczęściej pacjent jest kwalifikowany jedynie do miejscowego leczenia zmian.

Bardzo ważne jest prawidłowe zachowanie higieny, mycie zmienionej chorobowo skóry żelem odkażającym oraz używanie jednorazowych ręczników do osuszania. Miejsca zakażenia pokrywa się preparatami zawierającymi antybiotyki (np. kwas fusydowy).

Jeżeli pacjent trafia do lekarza z zaawansowaną postacią infekcji (rozległe zmiany) lub leczenie miejscowe nie powoduje wygojenia i ustąpienia objawów – rozpoczyna się antybiotykoterapię podawaną doustnie. Najczęściej lekami z wyboru są w tym wypadku cefalosporyna lub amoksycylina z kwasem klawulanowym.

Autor: mgr inż. Monika Byrska

Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.

Bibliografia:

[1] Ruszkowska L.: Choroby bakteryjne skóry, obraz kliniczny i leczenie. Lek w Polsce, vol 25, nr 8, 2015.
[2] Zych M. i wsp.: Choroby wywoływane przez drobnoustroje bytujące na skórze, Medycyna Rodzinna 4, 2013.
[3] Geria A., Schwartz R.: Aktualne informacje dotyczące liszajca: nowe wyzwanie w erze Metycylinooporności, Dermatologia po dyplomie, 1, 6, 2010.