Ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) to jedna z najczęstszych infekcji bakteryjnych wśród dzieci. Nawet 75% z nich zachoruje przynajmniej raz przed ukończeniem 5 roku życia. Chorobę wywołują bakterie: paciorkowce Streptococcus pneumoniae oraz pyogenes, pałeczki Haemophilus Influenzae, a także gronkowiec Staphylococcus aureus. Zdarza się, że zapalenie ucha o podłożu bakteryjnym jest powikłaniem po niewyleczonej anginie (zapaleniu gardła).
Prawidłowe rozpoznanie OZUŚ stawia się na podstawie objawów klinicznych, badania otoskopowego oraz dodatkowych badań mikrobiologicznych i krwi. W potwierdzonym zakażeniu bakteryjnym stosuje się antybiotyki.
Na bakteryjne zapalenie ucha najczęściej chorują niemowlaki i dzieci przedszkolne!
Ostre zapalenie ucha środkowego jest jedną z najczęściej występujących chorób zapalnych wieku dziecięcego. Najwięcej dzieci choruje pomiędzy 6 a 24 miesiącem życia. Najmłodsze dzieci (do 1 roku życia) są szczególnie narażone na zapalenie ucha – co potwierdza fakt, że nawet 60% z dzieci w tym wieku przynajmniej raz przechorowało OZUŚ.
Czynnikami wpływającymi na częstość zachorowań są sezonowe infekcje, uczęszczanie dziecka do żłobka lub przedszkola oraz palenie tytoniu przez rodziców w obecności dziecka. Starsze dzieci, powyżej 5 roku życia są bardziej odporne co powoduje, że rzadziej chorują.
Zachorowania we wczesnym dzieciństwie mają następstwa w przyszłości i jest przyczyną kolejnych zachorowań. Dlatego, co piąte dziecko ma nawracające zapalenie ucha środkowego!
Przyczyny bakteryjnego zapalenia ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego bardzo często jest następstwem infekcji górnych dróg oddechowych. Sprzyjają temu różnice w budowie anatomicznej trąbki słuchowej – czyli przewodu, który łączy ucho środkowe z górną częścią gardła. Bakterie obecne w gardle, poprzez trąbkę słuchową mogą migrować i powodować rozwój zakażenia w uchu. Dlatego sezonowe spadki odporności, infekcje gardła i przeziębienie sprzyjają zachorowaniu u dzieci.
Inne czynniki, które przyczyniają się do rozwoju zapalenia ucha u dzieci to:
– przerost migdałków podniebiennych
– nieleczona angina paciorkowcowa (nosicielstwo)
– nie w pełni wykształcony układ odpornościowy u dzieci
– uczęszczanie do żłobków i przedszkoli
– używanie smoczków
– zaburzenia odporności
– alergie
Bakterie wywołujące ropne zapalenie ucha:
– Streptococcus pneumoniae (27-52% przypadków)
– Haemophilus influenzae (16-52% przypadków)
– Moraxella catarrhalis (2-15% przypadków)
– Streptococcus pyogenes (paciorkowiec grupy A)
– Staphylococcus aureus
– Staphylococcus epidermis
– Pseudomonas aeruginosa
Zapalenie ucha po anginie bakteryjnej
Zdarza się, że zapalenie ucha o podłożu bakteryjnym jest konsekwencją niewyleczonej anginy (ropne zapalenie gardła).
W tym przypadku zarówno anginę jak i zapalenie w uchu środkowym powoduje jeden patogen – paciorkowiec ropotwórczy grupy A, czyli S.pyogenes. Zapalenie ucha po anginie najczęściej zdarza się na skutek braku antybiotykoterapii.
ZOBACZ TEŻ: inne powikłania po nieleczonej anginie
Objawy zapalenia ucha u dziecka
Objawami bakteryjnego ropnego zapalenia ucha u dzieci są:
– napadowy ból ucha, czyli otalgia – zdarzająca się zwłaszcza w nocy, kiedy dziecko jest pozycji leżącej
– dynamiczny rozwój choroby (nagłe pogorszenie stanu zdrowia i pojawienie się objawów)
– pojawienie się wysięku, często ropnego– bóle głowy
– gorączka sięgająca 39°C – 40°C
– dreszcze
– szumy uszne, często odzwierciedlające tętno
– dziecko ma niedosłuch (może on być o różnym nasileniu)
– bardzo duża nadwrażliwość dziecka na dotyk lub pociąganie za ucho
– apatia, złe samopoczucie, rozdrażnienie
– brak apetytu
– biegunka, wymioty
Bakteryjnemu zapaleniu ucha bardzo często towarzyszy wysięk z ucha! Choroba ma nagły rozwój!
Badania na ropne zapalenie ucha
Badania potwierdzające ropne zapalenie ucha to otoskopia, CRP, badanie mikrobiologiczne wymazu lub wysięku
Do rozpoznania bakteryjnego zakażenia ucha środkowego służą badania, takie jak:
1. Otoskopia
Jest to badanie polegające na wziernikowaniu ucha. Pozwala to na ocenę przewodu słuchowego oraz ocenę stanu błony bębenkowej i ucha środkowego.
2. Badania laboratoryjne
– morfologia
– CRP (czasem również OB) – wskaźnik stanu zapalanego
3. Badania mikrobiologiczne
– posiew bakteriologiczny wymazu z ucha, nosa i gardła
– posiew wydzieliny z ucha
4. Badanie bolesności na ucisk wyrostka sutkowatego
Badania mają na celu potwierdzenie bakteryjnej etiologii zakażenia oraz ustalenie jaki szczep bakteryjny powoduje infekcję.
Jeżeli istnieje podejrzenie powikłań (np. ropień mózgu) wykonuje się specjalistyczne badania – CT (tomografia komputerowa) oraz MRI (rezonans magnetyczny) głowy.
Środki i antybiotyk na zapalenie ucha u dziecka
Jeżeli badania lub objawy potwierdzają bakteryjne podłoże zapalenia lekarz decyduje o rozpoczęciu u dziecka antybiotykoterapii. W razie podjęcia decyzji o antybiotykoterapii lekiem pierwszego rzutu jest amoksycylina. Podaje się ją w wysokich dawkach (80-90 mg/kg m.c. na dobę). Równolegle stosuje się leki przeciwbólowe.
Autor: mgr inż. Monika Byrska
Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.
Bibliografia: