Gorączka reumatyczna to wielonarządowa choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym, która dotyka najczęściej dzieci w wieku od 6 do 15 roku życia. Jest to poważne zaburzenie działania układu odpornościowego, które jest powikłaniem po niezdiagnozowanej i nieleczonej anginie ropnej.
W przebiegu gorączki reumatycznej dochodzi do uszkodzenia wielu narządów – głównie serca, stawów oraz ośrodkowego układu nerwowego. Dowiedz się, jakie są objawy gorączki reumatycznej i co robić, aby zapobiec chorobie?
Dlaczego po niewyleczonym zakażeniu paciorkowcem organizm niszczy własne narządy?
Anginę ropną, czyli zapalenie gardła i migdałków podniebiennych wywołuje bakteria – paciorkowiec β-hemolizującygrupy A (S.pyogenes).
W przypadku, gdy zakażenie nie zostanie prawidłowo zdiagnozowane i nie zostanie wdrożona antybiotykoterapia istnieje bardzo duże ryzyko powikłań. Jednym z nich jest gorączka – zwana reumatyczną.
W prawidłowych warunkach przeciwciała przeciwpaciorkowcowe produkowane przez komórki układu odpornościowego mają za zadanie zwalczyć bakterie. Jednak w przypadku gorączki reumatycznej, powstają swoiste autoprzeciwciała, które uszkadzają tkanki własnego organizmu!
Wynikiem tego jest obecność m.in. autoprzeciwciał przeciwko:
– miozynie i troponinie, które uszkadzają mięsień sercowy
– laminie, która niszczą zastawki serca
– wimentynie, która uszkadzają błonę maziową
– keratynie, która atakuje skórę
Im częstsze anginy – tym ryzyko gorączki reumatycznej większe!
Na gorączkę reumatyczną chorują najczęściej dzieci i młodzież w wieku 6-15 lat. Na częstość zachorowań nie ma wpływu płeć dziecka. Rzadziej chorują dzieci poniżej 4 roku życia oraz dorośli po 45 roku życia.
Ryzyko, że paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków skończy się gorączką reumatyczną wynosi do 3% wszystkich pacjentów, którzy zachorowali na anginę.
Natomiast ryzyko wzrasta znacząco w przypadku osób, które chorowały na anginę ropną kilkukrotnie.
Brak leczenia antybiotykiem w przypadku anginy bakteryjnej może mieć również inne powikłania. Wszystkie powikłania po anginie znajdziesz tutaj
Objawy gorączki reumatycznej
Zazwyczaj pierwsze niepokojące objawy, wskazujące na możliwość wystąpienia gorączki reumatycznej, pojawiają się po około 21 dniach po zachorowaniu na anginę paciorkowcową.
1. Stan zapalny stawów – tylko po jednej stronie ciała
Zapalenie stawów jest powikłaniem, które występuje nawet u 75% osób z gorączką reumatyczną. Zmianom stawowym w obrębie kolan, łokci, nadgarstków barków czy bioder towarzyszy silny obrzęk, ciepłota, zaczerwienienie i ból stawu.
Ważną cechą tego zapalenia stawów jest asymetria oznaczająca, że stan zapalny pojawia się tylko po lewej lub prawej stronie ciała. Nieleczony stan zapalny po około 3 tygodniach najczęściej ustępuje samoistnie, natomiast zdarza się, że po kilku tygodniach odnawia się w innym miejscu.
2. Zapalenie serca
Jest powikłaniem, które występuje nawet u 50% osób.
Trwałym następstwem przebytej gorączki reumatycznej jest nabyta wada serca.
Zmiany w sercu prowadzą głównie do niedomykalności zastawki mitralnej.
Niestety objawy sercowe nie zawsze są intensywne i charakterystyczne, dlatego chory może je przegapić – szczególnie, gdy choroba dotyczy dziecka. Poza odczuwalnym osłabieniem i dusznością może pojawić się ból w okolicy klatki piersiowej oraz szybki lub nierównomierny rytm serca. Ponadto obrzęk w okolicy nóg – szczególnie łydek i kostek.
3. Pląsawica
Jest powikłaniem, które występuje u 10-20% osób z gorączką reumatyczną. Pląsawica pojawia się po około 1-12 miesięcy od anginy paciorkowcowej. Często jest jedynym zauważalnym objawem gorączki reumatycznej.
Obraz zaburzeń motorycznych to mimowolne, nagłe, krótkie, szybkie i niepowtarzalne ruchy mięśni w obrębie twarzy oraz kończyn. Ponadto towarzyszy temu również chwiejność emocjonalna.
Jeżeli nie leczymy pląsawicy ustępuje ona zazwyczaj po 2 tygodniach.
4. Zmiany skórne – rumień brzeżny i guzki podskórne Meyneta
Zmiany skórne są powikłaniem, które występuje jedynie u 3-5% osób. Na skórze chorego w obrębie tułowia, ramion lub ud może się pojawić zaczerwienienie skóry w kształcie obrączek (rumień brzeżny) lub małe, podskórne guzki pojawiające się nad stawami (guzki podskórne Meyneta).
Jak leczyć i zapobiegać rozwojowi gorączki reumatycznej?
Leczenie gorączki reumatycznej obejmuje stosowanie leków przeciwpaciorkowcowych – antybiotyki. Lekiem z wyboru jest nadal penicylina fenoksymetylowa oraz środki przeciwzapalne (glikokortykosteroidy, kwas acetylosalicylowy).
Gorączka reumatyczna jest powikłaniem anginy paciorkowcowej. Właściwe rozpoznanie anginy bakteryjnej (paciorkowiec β-hemolizujący grupy A) w trakcie trwania choroby chroni przed zachorowaniem na gorączkę reumatyczną. Ważną rolę w tym zakresie odgrywają szybkie testy na paciorkowce z wymazu z gardła.
WIĘCEJ: angina wirusowa czy bakteryjna – jak rozpoznać
Podczas przyjmowania antybiotyku należy pamiętać o przestrzeganiu zaleceń dotyczących czasu kuracji oraz dawkowania. Przerwanie antybiotykoterapii może skutkować rozwojem powikłań!
Autor: mgr inż. Monika Byrska
Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.
Bibliografia: