Obecność krwi w moczu u dzieci bardzo często jest wynikiem ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek (poinfekcyjnego, postreptokokowego). Choroba pojawia się nagle, w krótkim czasie po przebyciu anginy lub szkarlatyny, które wywołują paciorkowce grupy A.
Dzieci chorują znacznie częściej niż dorośli, narażeni są szczególnie chłopcy. Kłębuszkowe zapalenie nerek jest główną przyczyną niewydolności nerek u dzieci w wieku szkolnym – pomiędzy 7 a 10 rokiem życia. Objawami są obrzęki, nadciśnienie tętnicze i zmiany w wynikach badań laboratoryjnych moczu oraz krwi.
Angina i szkarlatyna mogą skończyć się poinfekcyjnym zapaleniem nerek
Zarówno angina ropna (bakteryjne zakażenie gardła i migdałków podniebiennych), jak i szkarlatyna (zakażenie skóry) – wywoływane są przez paciorkowce b-hemolizujące grupy A. Ostre, poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek pojawia się w krótkim czasie po przebyciu jednej z tych infekcji:
– po 1-3 tygodniach od anginy ropnej
– po 2-3 tygodni od zmian skórnych wywołanych przez paciorkowce
Inne bakterie i wirusy rzadko są przyczyną uszkodzenia nerek u dzieci. To właśnie po-paciorkowcowy stan zapalny w nerkach jest najczęściej przyczyną zespołu nefrytycznego u dzieci.
Dzieci chorują znacznie częściej niż dorośli. Poanginowe kłębuszkowe uszkodzenie nerek stanowi 10-15% wszystkich typów zapaleń nerek.
Stwierdza się je u 5 na 100 000 chorych dzieci w ciągu roku. Jednak biorąc pod uwagę jak często dzieci chorują na szkarlatynę oraz anginę ropną – jest to poważny problem, którego nie należy bagatelizować.
WIĘCEJ: o szkarlatynie u dzieci – objawy, powikłania, leczenie
Jak paciorkowce mogą uszkodzić nerki?
Kluczem jest odpowiedź organizmu na zakażenie!
Po pojawieniu się stanu zapalnego gardła lub skóry organizm zaczyna walczyć z wywołującym je zakażeniem. I to właśnie odpowiedź organizmu na obecność paciorkowców grupy A, a nie same bakterie powodują największe szkody w organizmie.
Kluczową rolę w powstaniu poanginowego zapalenia nerek odgrywają kompleksy immunologiczne. W skład kompleksu immunologicznego wchodzą:
– antygeny (białka) paciorkowców grupy A
– immunoglobulina G
– składowa C dopełniacza
Taki rozbudowany kompleks immunologiczny wraz z krwią wędruje do nerek. Tam odkłada się na błonie kłębuszków nerkowych. W miejscu przyłączenia się kompleksów immunologicznych do kłębuszków nerkowych powstaje stan zapalny. I w ten oto sposób układ immunologiczny zaczyna niszczyć swoje własne tkanki!
Objawy poanginowego zapalenia nerek
Podstawowe objawy poinfekcyjnego zapalenia nerek to:
– nagły początek choroby
– niewielkie obrzęki związane z zatrzymaniem w organizmie wody oraz sodu (często w okolicach oczu) – u 85% chorych
– przejściowe nadciśnienie tętnicze – u 60-80% chorych
– złe samopoczucie
– bóle głowy
– apatia
– bóle brzucha
– nudności
– wymioty
– utrata apetytu
– zmniejszenie ilości wydalanego moczu – skąpomocz lub bezmocz (przypadki wymagające dializy)
– pogorszenie funkcjonowania nerek
– białkomocz
– odchylenia od normy w badaniu ogólnym moczu (krwinkomocz, wałeczki erytrocytowe – mogą być widoczne nawet jako zmiana zabarwienia moczu)
Nie zawsze pojawiają się objawy.
Nawet 5 razy częściej mamy do czynienia z chorobą bezobjawową!
Badania, które pomagają rozpoznać powikłania po anginie
Po przebyciu infekcji paciorkowcowej, warto u dziecka wykonać profilaktycznie badania diagnostyczne. Pomagają one wykryć bezobjawowe przypadki poinfekcyjnego zapalenia nerek.
1. Badanie ogólne moczu
– krwinkomocz – obecność w moczu świeżych i wyługowanych erytrocytów (krwinek czerwonych). Czasem ich ilość jest zbyt mała, aby dostrzec zmiany koloru moczu „gołym okiem”, natomiast ich obecność jest widoczna w badaniu mikroskopowym tzw. ocenie osadu
– białkomocz – obecność podwyższonej ilości białka w moczu, oznaczone na wyniku badania jako białko (obecne)
– wałeczki szkliste lub szklisto ziarniste widoczne w osadzie moczu
– czasem obecność leukocytów (krwinek białych)
3. ASO (antystreptolizyna A) w krwi
Podwyższony poziom ASO występuje u większości (do 90%) osób po przebytej paciorkowcowej infekcji gardła (anginie) oraz u 50% chorych po paciorkowcowym zakażeniu skóry.
3. Immunoglobulina IgG
W połowie przypadków chorzy mają podwyższony poziom przeciwciał (immunolglobulin) w klasie IgG.
Jeżeli dziecko niedawno przechodziło anginę, paciorkowcowe zapalenie skóry lub szkarlatynę – obserwuj czy nie ma objawów wskazujących na rozwój powikłań. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem.
WIĘCEJ: gorączka reumatyczna – zapalenie serc po zakażeniu gardła
Autor: mgr inż. Monika Byrska
Biotechnolog, diagnosta laboratoryjny. Studia ukończyła na Śląskim Uniwersytecie Medycznym oraz Politechnice Śląskiej. Posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny laboratoryjnej z zakresu immunologii i autoagresji. Współautor działu Diagnostyka w magazynie farmaceutycznym „LEK W POLSCE”. Autor treści i artykułów eksperckich w PoradnikGemini.pl, Apteline.pl. Prelegent na kursach specjalizacyjnych dla farmaceutów na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi.
Bibliografia: